Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Europese dag tegen doodstraf: hoe ging het er vroeger aan toe?
De doodstraf gaat in tegen het meest elementaire mensenrecht, dat op leven. Dat op zich is reden genoeg om te pleiten voor een wereldwijde afschaffing. Uiteraard zijn er nog tal van andere argumenten waarom de doodstraf zo snel mogelijk moet worden afgeschaft, gaande van het feit dat er geen enkel bewijs bestaat dat de doodstraf mensen afschrikt om gelijkaardige feiten te plegen, tot vergissingen begaan bij het gerecht.
Europa is sinds 1997 de facto een doodstrafvrije zone, en dat is iets waar we blij om mogen zijn. De doodstraf specifiek omwille van seksuele geaardheid ligt in Europa gelukkig in een nog verder verleden.
Pratt en Smith
In Frankrijk waren Jean Diot en Bruno Lenoir op 6 juli 1750 de laatste personen die werden verbrand omwille van holebiseksualiteit. Met de wijzigingen in het wetboek na de Franse revolutie, was er geen bestraffing meer voor seksualiteit in de privésfeer vanaf 1810. Holebiseksualiteit werd echter, net als cross-dressing, wel nog steeds gezien als immoreel gedrag, waarop bepaalde wetten van toepassing waren. Holebiseksualiteit was dus zeker niet volledig straffeloos.
Ook in het Verenigd Koninkrijk was de doodstraf voor holebi's lange tijd wet, om precies te zijn tot 1861. De Britse kolonisatie zorgde ervoor dat deze wetgeving meteen ook geëxporteerd werd naar grote delen van de wereld.
Op 27 november 1835 werden James Pratt en John Smith nog opgehangen wegens hun holebiseksualiteit. In dezelfde periode waren er nog zeventien personen veroordeeld tot de doodstraf voor misdaden gaande van inbraak en beroving tot poging tot moord; geen van hen werd effectief ter dood gebracht. Pratt en Smith waren de laatste twee personen die in Engeland werden geëxecuteerd omwille van hun seksuele geaardheid
De doodstraf voor holebi's in het Verenigd Koninkrijk werd dan wel niet meer uitgevoerd na 1835, en later ook officieel afgeschaft, maar dit wilde niet zeggen dat holebi's niet langer vervolgd en bestraft werden. Denken we bijvoorbeeld aan de Britse oorlogsheld en grondlegger van de computerwetenschappen Alan Turing die in 1952 werd veroordeeld voor holebiseksualiteit, waarvoor hij een chemische castratie onderging en kort nadien suïcide pleegde.
Concentratiekampen
In Pruisen (Duitsland avant la lettre) was de doodstraf voor holebi's van toepassing van 1620 tot 1794. De Napoleontische invloed liet zich toen gelden en zorgde voor een decriminalisering. In 1871 echter werd holebieksualiteit opnieuw strafbaar.
Eenmaal het extreemrechtse naziregime aan de macht kwam in Duitsland, werd de wet verstrengd en uitgebreid. Met de bezetting van grote delen van Europa, werd deze wet ook in de omliggende landen van toepassing. Tussen 1933 en 1945 werden naar schatting 100.000 mannen gearresteerd omwille van holebiseksualiteit, en daarvan werden er zo'n 50.000 veroordeeld. Het merendeel van hen kwam in gewone gevangenissen terecht, maar tussen de 5.000 en 15.000 van hen werden opgesloten in concentratiekampen. Zo'n 60 procent van hen liet daar het leven.
Eenmaal de oorlog voorbij bleven de slachtoffers geclassificeerd staan als misdadigers, en werd een gedeelte van hen bovendien opnieuw gearresteerd en opgesloten. Pas in 2002 verontschuldigde de Duitse overheid zich hierover tegenover de LGBT+ gemeenschap.
Decriminalisering
Holebiseksualiteit werd in Oost- en West-Duitsland respectievelijk gedecriminaliseerd in 1968 en 1969. In die periode vond in grote delen van Europa een decriminalisering van holebiseksualiteit plaats.
In de recentere geschiedenis zien we in Europa onder invloed van de LGBT+ beweging een toename van echte rechten, zoals het holebihuwelijk dat in Nederland in 2001 realiteit werd, net als adoptie door holebikoppels. In België werd dit wettelijk kader respectievelijk in 2003 en 2006 ingevoerd. Ook andere landen in Europa voerden gelijkaardige wetgevingen in.
Deze verbetering neemt niet weg dat er nog veel werk aan de winkel is om echt gelijke rechten te verkrijgen op alle vlakken in Europa, niet enkel als het gaat om holebirechten, maar vooral ook voor trans* en intersekse personen.
En als we buiten Europa kijken, is er nog zoveel meer dat moet gebeuren.
Koloniale erfenis
De koloniale export van de doodstraf voor holebi's laat zich vandaag de dag nog altijd voelen, merken Han en O'Mahoney op in hun studie British Colonialism and the Criminalization of Homosexuality. Voornamelijk de Britse kolonisatie bracht een heel expliciete set aan wetgeving met zich mee rond overwegend mannelijke homoseksualiteit. Van de 72 landen die in 2018 een dergelijke wet hebben, zijn er minstens 38 die ooit onder de Britse koloniale heerschappij vielen. Een deel daarvan had voor de koloniale tijd nooit wetgeving rond seksuele geaardheid, en was juist zeer open naar diversiteit in gender en seksualiteit toe. India, dat dit jaar holebiseksualiteit decriminaliseerde na 160 jaar, is hier een goed voorbeeld van.
Momenteel zijn er tien landen met de doodstraf specifiek voor holebi's wordt toegepast, met name Afghanistan, Brunei, Iran, Mauritanië, Soedan, Nigeria, Yemen, Saoedi-Arabië, Qatar en Somalië. Niet al deze landen voeren de doodstraf echter ook effectief uit in de praktijk, maar een meerderheid doet dit wel degelijk.
In een poging tot aanpakken van deze problematiek, stemden de Verenigde Naties vorig jaar een resolutie die de doodstraf voor holebi's veroordeelt.
De Morgen, The Conversation, Council of Europe